14 Eylül 2014 Pazar

Bebeklerde konuşma zamanı eğitimi

Bebekler Ne Zaman Konuşur?


Bebeklerin ilk kelimelerini söylemeye başlaması, tüm anne-babaların büyük bir heyecanla bekledikleri bir durumdur. Bunun için aylar öncesinden bebeklerine çeşitli kelimeleri söyletmeye çalışır dururlar. Elbette bunda bir mahzur yoktur. Hatta bu tür durumların bebeklerin daha erken konuşmaya başlaması için gerekli temeli oluşturduğunu bile söyleyebiliriz
Bebekler Kaçıncı Ayda Konuşmaya Başlar?


Bebekler genellikle 12 ayını doldurduğunda, yani bir yaşına geldiklerinde, aile içinde çok tekrarlanan bazı kolay kelimeleri tekrar etmeye başlarlar. Bu ilk konuşma denemeleri tüm ailede büyük mutluluklar uyandırır. Bebekler, ilk kelimelerini söylemeye başladıkları anda, genellikle bunun hızlı bir şekilde devamı gelir.


Her Bebek Bir Yaşında Konuşmaya Başlar mı?


Konuşmaya başlama zamanı, bebekten bebeğe farklılıklar gösterebilir. Bazı bebekler 1 yaşında konuşmaya başlarken, bazı bebekler 3 yaşına kadar bekleyebilirler.


Bebeklerin Daha Erken Konuşması İçin Ne Yapılmalı?


Sağlık konusunda bir sorun yoksa, her bebek zamanı gelince konuşmaya başlayacaktır; ancak bebeğinizin zamanından önce konuşması için de yapabilecekleriniz vardır. Peki bebeklerin erken konuşması için ne yapılmalı?


-Bebeğinizden sevginizi ve ilginizi eksik etmeyin.


-Bebeğinize şarkılar söyleyin ve dinletin. Bebeklerin erken konuşması için etkili bir yöntemdir.


-Sık sık bebeğinizle konuşun.


-Bebeğinizin çıkardığı sesleri tekrar edin, böylece o da zamanla sizin çıkardığınız sesleri tekrar etmeye çalışacaktır.


-Bebeğinizin sosyalleşmesi için çocukların arasında zaman geçirmesini sağlayın.


Bazı Bebekler Neden Geç Konuşmaya Başlar?


Bebeklerin konuşmaya geç başlamasının çeşitli sebepleri olabilir. Bazen bebeğin ailede tek olması, bazen kendisinden küçük kardeşini kıskanması, bazen bebeğin çok şımarık büyütülmesi buna sebep olabilir. Bazen de sebepsiz yere konuşmak için 2-3 yaşlarını bekleyebilirler.


Zamanı Geldiği Halde Konuşmaya Başlamayan Çocuklara Nasıl Davranılmalı?


Eğer bebeğiniz hala konuşmaya başlamamışsa, kesinlikle panik yapmayın. Ona ilgi ve şefkatle yaklaşmaya devam edin. 3 yaşından sonra konuşmaya başlayıp da dünyanın en zeki insanlarından olan kişileri hatırlayın. Eğer bebeğinize zamanı geçtiği halde konuşamadığını hissettirirseniz, daha kötü sonuçlara sebebiyet verebilirsiniz. Bu tür çocuklar daha fazla içine kapanacaktır.


Son söz olarak şunu söyleyebiliriz. Bebekler genellikle 12. Ayından sonra ilk kelimelerini söylemeye başlar; ancak bazı bebekler 2- 3 yaşında konuşur.
Çocuğunuz hala konuşmuyorsa..
Konuşamayan çocuk derdini anlatamadığı için hırçınlık mızmızlık yapar, anne babalar hem çocuğun yaramazlığına kızar hem de derdini anlatamamasına sinir olur. İnsan bir yandan niye kızıyorum ki çocuğa zaten konuşamıyor diye kahrolur diğer yandan o yaşa gelip derdini anlatamayan çocukla uğraşmak hiç kolay değildir, ister istemez agresif olur ana baba. 
Ama, neticede yetişkiniz ve ne kadar bunalsak da olayları değerlendirebilir, çözüm arayabiliriz, düşünebiliriz. Ama çocuğun bu şansı da yoktur, sadece duyguları vardır. Ona kızdığınızda sadece hissettiklerini yaşar, ve bu hisleri tüm dünyasını kaplar. Ne düşüneceğini bilemez, sadece duyguları yaşar. Korkar veya acı çeker.
Çocuğa bu dönemde mümkün olduğu kadar şefkat, ilgi anlayış göstermeye çalışmak gerekir.

Anne baba çok bunalmasına rağmen sıkıntısını başka bir şekilde boşaltmanın yollarını aramalıdır. Çocuk zaten ne olduğunu bile anlayamadığı bir bunalım yaşar konuşamadığı için, çocuğa kızarak masum yüreğini ve zihnini iyice karanlığa sürüklememelidir. Zaten çocuğa kızmak çocuğun konuşmasını daha da geciktirir. Halbuki çocuğun konuşması için mutlu olması gerekir.

Evet, aklınızda tutmanız gereken en önemli şey şu ki, çocuğun konuşması için mutlu olması gerekir.. Konuşmayı ve anlatmayı isteyeceği çok sevdiği şeyler yapıp, ardından da yaptığı şeyi kelimelerle ifade etmek İSTEMESİ gerekiyor. Bunu desteklemeye çalışın.

Benim oğlum arabaları çok sever ve ona "araba durdu, araba gitti" ikilisini sürekli onlarca kez coşkuyla söyleyerek konuşmasına vesile olmuştuk. Arabayı çok sevdiği için arabanın durması ve gitmesi onun için çok önemliydi, bunu ifade etmek istedi ve böylelikle konuşmaya başladı.
Aşağıya çocuğunuzun konuşmasını hızlandırmak için yapabileceğiniz aklımagelen alıştırmaları yazıyorum:

1- Etrafınızdaki nesnelerin isimlerini sürekli tekrar edin, bak kitap, bak ışık gibi. Ya da "bu ne" diye sorarak da tekrar edebilirsiniz" Bu ne, sandalye; bu ne, kaşık; aa bu ne, böcek. Gibi. Ses tonunuz canlı ve çocuğun merakını davet eder şekilde olmalı.2- Nerede? -Burada soru cevap ikilisini çocuğa öğretebilirsiniz. Baba nerdeeeee, diye sorup babayı bulup baba buradaaa diye bağırabilirsiniz. Nerde diye sormayı ve sizin nerede sorularınıza burada diye cevap vermeyi bu şekilde öğrenir.3- Çocuğun cümle kurması için fiiller üzerinde çokça durmaya çalışın. Açtı, kapattı, yattı, kalktı, yedi, bitti, gitti, geldi, düştü, döndü, oynadı, uyudu, uyandı gibi basit fiilleri sürekli tekrar edin.4- Eğer fiilleri söylüyor ise, cümle kurması için basit cümleler kurun. Ben geldim, baba gitti, kuş uçtu, araba durdu, çocuk koştu, kaşık düştü vb. Çocuklar konuşmayı en başta di"li geçmiş zamanla öğreniyorlar. Sadece özne ve yüklemden oluşan bu cümleleri çocuğun ilgi alanı olan konularda ve çocuğun aklında kalacak coşkulu bir tonlama ve genelde aynı melodi ile söyleyin. Ve çok tekrar edin, birlikte gördüğünüz her olayı çocuğa rapor edin.5- Çocuk özne ve yüklemden oluşan cümleleri öğrenip kolayca tekrar etmeye başlarsa konuşmaya başlamış demektir. Bu cümlelere nesneleri de istediğiniz gibi ekleyebilirsiniz:

Ben eve geldim, baba işe gitti, kaşık yere düştü, biz çarşıya gittik vb.
6- Yaşadığınız olayları da üzerinden zaman geçse de tekrar edin. Oğlum biz bugün nereye gittik diye sorun, çocuk cevap vermeyecekse bile cevap verebileceği kadar bir süre bekleyin. Sonra siz söyleyin; "çarşıya gittik". "Çarşıda ne yaptık?" (Aynı şekilde cevap bekleyin) Sonra cevaplayın, "Oğluma pantolon aldık." Başka ne yaptık" (Aynı şekilde cevap bekleyin)  "Dondurma yedik" gibi.. Akşam eve gelen babaya misafire bir başkasına aynı şeyleri çocukla beraber tekrar edebilirsiniz: "Oğlum gel anlatalım babaya" "Biz bugün nereye gittik biliyor musun babası"" "Çarşıya""Çarşıda ne yaptık?""Başka ne yaptık"7- Kendini ifade etmesi için yardımcı olmalısınız. Çocuğu herhangi bir şey için "gel, gel" diye yanınıza çağırdığınızda "hadi şimdi geldimmm de oğlum" diyebilirsiniz. "Buraya otur" dediğinizde çocuk oturunca; "oturdummm de hadi oturdummmm de oğlum" diyebilirsiniz. Çok tekrar gerekli.8- Basit sorulara cevap vermesi için, - mi -mı ekli sorulara cevap vermeyi öğretebilirsiniz. Çocuğa sadece sorunuzun  fiil kısmını tekrar ederek cevaplayabileceği sorular sorun.

"bak kuş, gördün mü" "gördüm de oğlum, gördümmm de" deyin. Çocuğun vereceği cevap: Gördüm
"bu oyuncağı sevdin mi" Çocuğun vereceği cevap: Sevdim
"buraya tekrar gelelim mi"
"bugün parka gidelim mi"
 gibi

9- Yaşına uygun resimli kitaplar alıp oradaki nesneleri elinizle göstererek tekrar edin, resimdeki basit olayları tekrar edin.

Çocuğun geç konuşmasının en önemli nedeni uyaran azlığıdır. Yani çocuğun konuşmayı öğrenebileceği kadar kendisiyle konuşulmaması diyebiliriz. Uyaran azlığının da pek çok sebebi olabilir.  Kimi anne baba az konuşur. Benim eşim çok hızlı konuşur ne dediği anlaşılmaz, ben net konuşurum ama dilbilgisi olarak çok karışık konuşurum. Oğlumun geç konuşmasının bizim bu özelliklerimize bağlı olduğunu da düşünüyorum.

Sözün özü, çocukla net basit cümleler kurarak, çoşkuyla ve istekle sürekli konuşmak gerekir. Yukarıda aklıma gelen alıştırmaları da yazdım, zenginleştirmek mümkün. Kendi günlük gidişatınıza göre yaşayışınız ve olayları anlamlandırmanıza göre kendi alıştırmalarınızı keşf edin.

Ayrıca bu çocuk konuşamıyor, neden hala konuşmuyor gibi olumsuz değerlendirmeleri ne siz çocuğun yanında konuşun ne de başkasını konuşturun. Bunlar çocuğu kötü etkiler. 

12-18 ay
* Çocuğun söylediği anlamlı sözcüklerde artış görülür
* Söyleyebildiğinden daha fazla sözcük anlar
* Ses tonunda sanki biriyle konuşuyormuş gibi birtakım iniş-çıkış yaparak, yüksek sesle, anlaşılmaz ifadelerle hiç durmadan konuşur
* El-kol hareketleri ile birlikte söylenen basit yönerge ve sözleri anlar ("bana bak", "ver" gibi)
* Yetişkinlerin söylediklerini taklit eder
* Sık kullanılan günlük nesnelerden istenileni verir.

18-24 ay

* 50 kadar sözcüğü anlar.
* Kendi bedeninde en az üç vücud bölümünü gösterir
* Şarkılardan hoşlanır, şarkı söylemeye çalışır

24-30 ay

* "bir" sayı kavramını anlar
* Sık kullanılan nesnelerin işlevlerini gösterir
* "Ellerini nasıl yıkarsın?" gibi bir işin nasıl yapıldığını işaretlerle gösterir
* İçinde/ üstünde kavramlarını anlar Konuşması giderek anlaşılır hale gelir
* Kendisiyle konuşulduğunda dikkatle dinler
* 2 yada daha çok sözcüğü bir araya getirerek basit cümleler kurar.
* Çevresindeki insanların ve resimlerin isimlerini söyler
* Kendinden söz ederken ismini kullanır
* İstenildiğinde vücud bölümlerinden 6 tanesini gösterebilir ve sözcükleri tekrar eder
* İstenildiğinde bilinen/ tanıdık nesneleri isimlendirir ve verir.

30-36 ay

* Basit iki/üç yada giderek karmaşıklaşan eylem içeren komutları yerine getirir
* "Ben, beni, bana" zamirlerini doğru kullanır
* "Ne, kim, nerede" sorularını sıkça sorar
* "Niçin, neden" sorularına neden göstererek uygun yanıt verir
* 1-4 resmi tanıyarak gösterebilir, isimlerini söyler
* Konuşması sırasında ses tonunu değiştirir
* Sorulduğunda adını, soyadını, cinsiyetini ve yaşını söyler
* Sevdiği öyküleri defalarca dinlemekten keyif alır
* 10'a kadar ezbere sayar
* Başkalarıyla basit içerikli konuşmalara katılır
* Konuşma seslerinin çoğunu doğru üretmeye başlar ve konuşma anlaşılırlığı artar
* Telaffuz hataları yapar

Ancak çocuğunuz;

12. ayda; konuşma seslerini (öpücük, dil şıklatma) taklit etmiyor, isteklerini elde etmek için ağlama dışında ses çıkartmıyor, baba/mama gibi en az bir sözcük söylemiyorsa,
18. ayda; aile üyelerini tanıyıp gösteremiyorsa, güle güle yap/ al-ver gibi basit komutlara uymuyorsa,
24. ayda; kendisine söylenen farklı 50 sözcüğü anlamıyor, anne-baba gibi aile üyelerinin veya evde beslenen hayvanların isimleri dışında en az 4 farklı sözcük söylemiyorsa,
36. ayda; söylediklerinin en az %50 si aile üyeleri dışındaki bireylerce anlaşılamıyor, en az üç sözcükten oluşan cümleler kuramıyorsa, geçmişte olan olaylar hakkında konuşamıyorsa, basit sorulara yanıt veremiyor, iki aşamalı basit komutları (bunu al babana ver) yerine getiremiyorsa, dil ve konuşma gelişimini olumsuz etkileyen faktörlerin olabileceği düşünülerek uzman dil ve konuşma terapistine başvurulmalıdır.

Hiç yorum yok: